Select a language
فارسی
English
Image 1
Image 2
Image 3
Image 4

سلطان علي ملقّب به «قبله الکتّاب» در سال ۸۴۱ ق.  در مشهد زاده شد. هفت ساله بود كه پدرش محمد را از دست داد. بهترين شرح حال وي در رساله‌اي به نام«آداب خط» است كه سلطان علي آن را در سال ۹۲۰ ق. سروده است. وي از نوجواني به شكل خودرو به مشق خط مي‌پردازد تا اينكه روزي اتفاقاً «مير مفلسي» را مي‌بيند و وي حروف ابجد را به وي تعليم مي‌دهد و از اين پس  علاقه‌مندي  وي به خط بيشتر مي‌شود و به رياضت روزه و مشق شبانه‌روزي روي مي‌آورد. پس از بيست سالگي در زادگاهي شهرتي نسبي كسب مي‌كند و كم كم به جايي مي‌رسد كه شاگرداني ترك و تاجيك نزد وي مي‌آيند. البته عجيب است كه در رسالة «آداب الخط» از آمدنش به هرات و ورود به دستگاه سلطان حسين و آشنايي‌اش با امير علي شيرنوايي و عبدالرحمان جامي سخني به ميان نياورده است. از تاريخ نخستين نسخه‌‌هايي كه در هرات كتابت كرده است به نظر مي‌رسد كه پيش از آغاز سلطنت سلطان حسين بايقرا (۸۷۳ ق.) به هرات مهاجرت كرده و از اين زمان تا بازگشت دائمي به زادگاهش در ۹۱۲ ق. بيش از چهل سال با شهرتي فراوان در دار‌السلطنة هرات به خلق آثار هنري اشتغال داشته است. تاريخ كتابت آثار برجاي ماندة سلطان علی ميان سالهاي  ۸۶۵ ق. تا ۹۲۱ ق. است كه با توجه به تولد و درگذشت وي، ميان ۲۹ تا ۸۵ سالگي نوشته شده است. از ۳۴ كتاب كه رقم اصيل وي را دارد،‌۲۰ نسخه تاريخ كتابت نيز دارد و پركارترين سالهاي كتابت وي ميان سالهاي ۸۹۵ ق. تا ۸۹۹ ق.  بوده است. به جز سروده‌هايي كه در تذكره‌ها باقي مانده مهمترين سرودة‌ وي همان رسالة ياد شده است كه نسخه‌اي از آن به خط خود سلطان علي در كتابخانة‌ عمومي ملی روسیه وجود دارد. اين رساله از پر محتواترين و روان‌ترين رساله‌هاي آموزشي سدة دهم و بالغ برسيصد بيت است. وي در اين رساله خود را رسماً‌ شاگرد استادي معرفي نكرده است اما معاصرانش وي را شاگرد اظهر تبريزي دانسته‌اند. سلطان علي شاگردان فراواني نيز تربيت كرده كه مهمترين آنان از اين قرارند:‌ سلطان محمد خندان، سلطان محمد نور، زين‌الدين محمود (داماد سلطان علي)، عبدي نيشابوري، محمد ابريشمي، محمد قاسم شاديشاه، مولانا رستم علي و علاء الدين محمد هروي. يكي از مشكلات تشخيص آثار اصيل سلطان علي، مشابهت نام وي و برخي از معاصرانش است. چرا كه برخي از آثار تنها رقم: «سلطان علي» دارد و چون پسوند نسبت «مشهدي» ندارند، انتساب آنها به يكي از سلطان علي‌هاي سدة  نهم و دهم دشوار مي‌نمايد. شش هنرمند همنام با وي عبارتند از:

1-  سطان علي كاتب اصفهاني

2-  سلطان علي قايني(ف۹۴۱ ق.) كه خوشنويس پركار و زبردستي است كه وي را از شاگردان اظهر تبريزي دانسته‌‌اند.

3-  سلطان علي خوارزمي(ف۹۱۹ ق. )

4-  سلطان علي شيرازي (سدة نهم و دهم هجری)

5-  سلطان علي اوبهي

6-  سلطان علي سبز مشهدي. وي تا اواخر سدة نهم هجری مي‌زيسته است.

سلطان علي پس از درگذشت سلطان حسين ۹۱۱ ق. دارالسلطنة هرات را ترك كرد و به زادگاه خود بازگشت و پس از چند سال بيماري و انزوا عاقبت به سال ۹۲۶ ق. در مشهد ديده از جهان فرو بست و در حرم امام رضا (ع) به خاك سپرده شد.